Türkiye’de Yapay Zeka ve Spor

Yapay zekanın, tüm yaşam alanlarında olduğu gibi spor alanında da artarak daha da büyük bir önem kazandığını gözlemlemekteyiz. Sporcu performansının tahmin edilebilmesi, yetenek keşfindeki etkisi ve hatta sporcu yaralanmaların önlenmesi gibi konularda etkisini gösterdiğinden, spor otoritelerinin büyük ilgisini çekmeye başlamıştır. Bu gidişatın kimbilir belki de, yapay zekanın antrenörlerin yerini alabileceği gibi bir soruyu da düşündürtmüyor değil!

Yapay zeka, çok fazla verinin olduğu yerlerde kendini adeta evindeymiş gibi çok emin hisseder, ne kadar çok veri elde ederse, o kadar çabuk ve iyi sonuca ulaşmaktadır! Yapay zekanın performansı tahmin etmesi, duruştaki hataları fark etmesi veya hareketleri hassas bir şekilde analiz edebilmesi, spor alanındaki kullanımını hayal edilemeyecek kadar çok imkanları da sunabilmektedir.

Dünyada bu alandaki bilim adamları; “Yapay zeka, verilerin yapılandırılmasına, anormalliklerin gösterilmesine ve insanların bunlarla daha iyi başa çıkabilmesi için veri miktarının azaltılmasına yardımcı olacağını” açıklıyorlar. Peki bu özellikle ne anlama geliyor?

Yapay zeka halihazırda nerede kullanılıyor? Yapay zeka zaten sporcuların performanslarını tahmin ettiği, ayrıca bazı fizyolojik veriler, (nabız, oksijen ve kan değerleri) hakkında bilgi vermesi, zamanla performans teşhisinin sonuçlarını tahmin etmeyi ve bizlere öğretmesinden yola çıkılabilir ve düşünebiliriz. Yapay zeka sayesinde sporcuların artık laboratuvarda kendilerine eziyet etmelerine ve performanslarının nasıl olduğunu anlamalarına gerek kalmadan öğrenebilmelerini de sağlıyacak bir fenomen gibi görülmektedir.

Peki, gelecekte neler mümkün olabilecek? Hareketlerin analiz edilmesi, sporcuların antrenmanları sırasında sanal gerçeklik ortamında gözlemlenebilmesi, hareket esnasında hataların nerede oluştuğunu ve neyin daha iyi yapılabileceğini tespit etmesi, bunun yanında, kendi hareketlerinizin yalnızca kendinizle değil aynı zamanda diğer sporcuların hareketleriyle de kıyaslama olanaklarını sağlaması gibi konularda daha çok bilgi verecektir. Bu, hayal bile edilemeyecek bir potansiyel sunmaktadır. Dünyanın en iyilerinden antrenman öğrenebilir, onların hareketlerini kopyalayıp öğrenebiliriz ve neden hâlâ dünyanın en iyilerinin gerisinde kaldığımız konusunda bilgi verebilir ve buna karşılık farklı çözüm önerilerini bizlere sunabiliriz diye düşünüyorum. Tüm bunlara ek olarak yapay zeka, hareket sırasında daha sonra önlenebilecek bir yaralanmanın yaklaştığını algılayabildiğinden bizlere daha önceden bilgi verebilecektir. Yine yapay zeka, yarışmalardaki hakemlerin bir egzersizin zorluk düzeyini belirlemesine yardımcı olabilmesi sayesinde değerlendiricilerin zamanında doğru karar vermesine de yardımcı olacaktır, kuşkusuz antrenörlerin bu durmdan mutlaka faydalanacaklarını düşünebiliriz.

Yapay zeka insanların yerini alabilir mi kuşkusu, bizleri korkutan en büyük soru işareti olarak karşımızda durmaktadır. Ancak birçok bilim insanı büyük ölçüde, yapay zekanın daha hızlı, daha iyi ve daha güvenilir çalışsa da bir spor süpervizörünün değerlendirmesine yaklaşacak kadar veri toplayabilmesinin pek mümkün gözükmediği düşüncesinde, yani; yapay zekanın insanların yerini almaktan çok uzakta olduğu konusunda birleşiyorlar. Bir noktada durumun böyle olması, spor için yepyeni bir soruyu ortaya çıkarmaktadır. Yapay zeka tarafından alınan kararlardan gerçekte kim ya da kimler sorumlu olacaktır?

Bu konuda; Alman Yapay Zeka Etik Konseyi’nin görüşü var; “İnsanlar ve Makineler – Yapay Zekanın Ortaya çıkardığı Zorluklar” başlıklı açıklamasında yapay zeka ile nasıl başa çıkılacağı konusunda bir tavır alıyorlar. Bu öneriler: Yapay zeka insanların yerini almamalı, Yapay zeka kararları desteklemeli, onların elinden almamalı, İnsanlar her zaman nihai kontrolü uygulamalıdır, yapay zeka kararının nasıl verildiği açık olmalı, İnsanların çıkarları her zaman odak noktası ve ön planda olmalı ve özel hayata müdahaleler kesinlikle önlenmeli görüşündeler.

Bu bağlamda; gelişen ve değişen dünyamızdaki Yapay zekanın genel bir çerçevesini siz değerli okurlarımla paylaşmak istedim ve bu konunun ülkemiz düzeyinde hangi aşamada olduğumuzu ve spor içerisinde kullanılması hususunun kaçınılmaz olduğunu düşünmekteyiz. Bu alanda çalışmalar yapacak akademisyenler, spor kulüpleri, spora hizmet veren tüm paydaşlarının zaman kaybetmeden bir araya gelerek ülkemiz sporu için bir yol haritası çizmeleri gerektiğinin zamanının geldiğini dikkatlerinize sunmak istedim.

Saygılarımla

Prof. Dr. Seyhan HASIRCI

dr.hasirci@t-online.de

TMOK Üyesi ve Fair Play Komisyonu üyesi olan Prof. Dr. Seyhan Hasırcı, Koblenz Landau Üniversitesi Spor Bilimleri Enstitüsünde ders verdi. İstanbul Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi, 2003 ten beri Almanya Olimpik Spor Birliği bünyesinde bulunan Türkiye masası danışmanı olarak görevini sürdürmekte. UEFA Taraftar experi olan Hasırcı, 2014 Yılından itibaren Spor Psikoloğu olarak çalışmalar yapmakta.
Prof. Dr. Hasırcı’nın Spor Psikolojisi alanında birçok kitap ve makaleleri bulunmakta.