Sporda Marka Olmak

Bilindiği üzere günümüzde en çok taraftarı olan futbol, gelir getiren sporların da başında gelmektedir. Merkezi Lonra’da bulunan dünyadaki en büyük marka değerlendirme şirketi olan Brand Finance tarafından 2024 yılında yapılan araştırmada  “Dünya Futbolunun En Değerli” kulüpleri tespit edilmiştir. Sıralamada ilk 50 kulüp arasında önde olan 10 kulübün marka değerinin toplam 13 milyar 673 milyon dolar olduğu görüldü. Bunların içinde, geçen yıl birinciliği Manchester City’e kaptıran Real Madrid, 1 milyar 805 milyon dolar ile dünyanın en değerli futbol kulübü sıralamasında tekrar birinci oldu. Yeniden dünyanın en değerli futbol kulübü olan Real Madrid, sosyal medyada da en çok takip edilen futbol kulübü unvanını aldı. Real Madrid’in ardından, Manchester City 1 milyar 726 milyon dolarla ikinci sırada yer aldı. Bu takımı 1 milyar 653 milyon dolarla Barcelona takip etti. Devamında 4.sırada 1 milyar 498 milyon dolar ile Manchester United, 5.sırada 1 milyar 478 milyon dolar ile Liverpool, 6. sırada 325 milyon dolar ile Bayern Münih , 7. sırada 1 milyar 294 milyon dolar ile  Paris Saint-Germain , 8.sırada 1 milyar 67 milyon dolar ile Arsenal, 9.sırada 930 milyon dolar ile Tottenham Hotspur, 10. sırada da 897 milyon dolar ile Chelsea yer aldı. İlk 50 kulüp içinde İngiltere 18, Almanya 11, İspanya 8, İtalya 6, Fransa 3, Portekiz 2, Hollanda 2 kulüp markasıyla temsil edildi. Listenin son 50. sırasında yer alan İspanya futbol kulübü Villarreal’in marka değeri 100 milyon dolar oldu. Ne acıdır ki, astronomik ücretlerle kulüplerimize transfer edilen çok aşırı sayıda yabancı futbolculara rağmen, 86 milyon nüfusa sahip ülkemizin dört büyükleri olarak adlandırılan ve toplam marka değeri 44 milyon dolar olan kulüplerimizden hiçbirinin listede yer almaması çok üzücü ve düşündürücüdür. Görüldüğü üzere tarihte futbolun kurallarını ilk uygulayan İngilizler ilk 10’a damga vurdu. En değerli 10 kulübün 6’sını İngiliz takımları oluşturdu. Bunlarla birlikte iki İspanyol, bir Fransız ve bir Alman takımı da ilk 10’da yer aldılar.

Bu durum bizlere özellikle futbolda başarının tesadüfi olmadığını göstermektedir. Futbolumuza yapılan ciddi yatırımlara rağmen istenilen başarının gelmemesi detaylı bir şekilde, araştırılmalı ve incelenmelidir. Başarı için TFF – Türkiye Futbol Federasyonunun ve kulüp yönetimlerinin, günü kurtarma adına, kısa vadeli değil uzun vadeli projelere önem vermeleri çok önemlidir. Belli bir strateji ile, önceden belirlenen bir amaca ulaşmak için tutarlı ve kararlı çalışmalarla futbolun “değerli bir marka” haline getirilmesi şarttır. Bunun için de sporda, futbolda marka olmuş ülkelerin yaptığını yapmak yeterlidir. Bunun için alt yapılara önem verilmeli ve gençlerimize güvenmeliyiz. Zira gençlerimiz, çok hırslı ve azimlidirler. Sağlıklı ve devamlılık arz eden kararlılıkla denenmiş başarılı ve sağlıklı projeler uygulandığında başarı da kendiliğinden gelecektir.

Peki nasıl oluyor da bir spor dalı olan futbol  milyar dolarla ifade edilen ticari bir özelliğe sahip oldu. Bunu incelediğimizde; özellikle günümüzde futbolun artık sadece bir spor dalı olmadığını görüyoruz. Zira reklam, bilet, forma satışı ve diğer farklı gelirlerin yanında, gelişen teknoloji sayesinde, televizyon yayın hakları, yukarıda da değindiğim gibi, kulüplere milyarlarca dolarlık gelirler sağlamaktadır. Bu nedenle futbol, beraberinde bir çok alanda ticaretin de gelişmesine vesile olmuş ve ticarette bir futbol pazarı ortaya çıkmıştır. 19. yüzyılda İngiltere’de modern futbolun ticarileşmesinde profesyonellik başlamış, kazanılan gelirler ile yeni ve büyük stadyumlar yapılmaya başlanmıştır. Öyle ki; en iyi durumda olan Real Madrid Kulübü, gelirlerini arttırmak için 1947 yılında 25.000 kişilik eski stadyumun yerine 100.000 kişilik yeni bir stadyum inşa etmiştir. Ancak, futbolun ticari bir araç haline gelmesi, marka değerini kazanması, karşılaşmaların televizyonlarda yayınlanması sayesinde olmuştur. Futbolun ticari alanda çok büyük bir marka haline gelmesi de son yıllarda medya şirketlerinin de dikkatini çekmiş, daha çok kar etmek amacıyla TV yayın haklarını almak  için birbiriyle yarışmaktadırlar. Devamında her alandaki ticari şirketler de benzer şekilde reklamları için kulüplere sponsor olma yarışına girmektedirler. Zira yayıncılıkta dijital sistemin devreye girmesi, şifreli yayıncılığın başlaması, medya şirketlerinin futboldan daha çok para kazanmalarına imkan sağlamıştır. Bugün, Avrupa’da faaliyet gösteren sıradan bir takımın gelirlerinin % 75’i TV naklen yayınları, reklam ve sponsor gelirleridir.

Avrupa’daki takımların gelirleri kadar olmasa da ülkemizdeki başarılı takımların da gelirleri vardır. Ancak ne yazık ki ülkemizdeki takımların yanlış yönetilmeleri  nedeniyle, neredeyse tamamı çok büyük borç içindeler. Peki nasıl oluyor da azımsanmayacak gelirlere ve de kadrolarında 12 yabancı izni olan futbol takımlarımız neden başarılı değiller? Neden 2024 yılında açıklanan “Dünya Futbolunun En Değerli” en başarılı 50 kulüp listesinde bir Türk futbol takımı yok. Bunun çok iyi analiz edilmesi ve değerlendirilmesi şarttır. Yapılan astronomik transferlere, resmi karşılaşmalarında kadroda yer alan neredeyse tamamı yabancı futbolculara rağmen neden başarılı değiliz? Burada başta TFF-Türkiye Futbol Federasyonu, Kulüpler Birliği Vakfı, Kulüp Başkanları ve Yönetimlerinin payı vardır. Bu nedenle bu durumun çok iyi değerlendirilmesi, gerekli tedbirlerin alınması ve uygulanması geleceğimiz için önemlidir.

Bahri VRESKALA

bahrivreskala@gmail.com

İstanbul-İzmir Gençlik ve Spor e. İl Müdürü, TMOK Konsey Üyesi, İzmir Kulüpler

Birliği Kurucu ve Danışma Kurulu Üyesi, Türkiye Futbol Adamları Derneği İzmir

Şube Başkanı, Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyesi, Ege Tenis Eğitim Vakfı

Kurucu Üye ve Başkanı, Atletizm, Futbol, Masa Tenisi, e. Hakemi, Atletizm, Sualtı

Yüzme Federasyonları e. Üyesi.