Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti ve Spor

Değerli okurlarım, bugün sizlere uzun bir süre ziyaret ettiğim bir ülkenin hem siyasi, hem ekonomik, hem de eğitiminin yanı sıra çok az da olsa sporundan bahsetmek istiyorum. Ben genellikle ziyaret ettiğim ülkelerle ilgili kısaca da olsa bu bilgileri siz değerli okurlarımla paylaşınca, büyük bir haz duyduğumu buradan ifade etmek istiyorum. Söz konusu ülke yazımın başında da belirttiğim üzere Sri Lanka.

Hindistan’ın 31 kilometre güneyinde Hint Okyanusu’nda yer alan Sri Lanka, (Önceki ismi Seylan olan) “Kutsal ve Mutlu Ülke” olarak da anılan bir ülkedir. Yüz seksen milyon yıl önce dünya plakasından kopmuş 120 bin yıl önce homosafienlerin yaşadığı bu ülkeye yıllar önce ilk kez Portekizliler, ardından da Hollandalılar ve daha sonra da 1790 yılında İngilizler gelmiş ve sırası ile bu ülkeler tarafından işgal ve istila edilmiştir. 1948 İngilizler adayı terk etse de, 1972 yılına kadar bu ülkenin kolonisi olarak kalmaya devam etmiştir.

Yakın geçmişte; Tamil Tiger adlı savaşçılarının, 1987 – 2009 arası hükümete karşı amansız bir şekilde ayaklanarak  savaştıklarını ve çok kanlar döktüklerini biliyoruz. Bu savaşçıların 2009’da mevcut hükümetle parlementoda temsil edilme hakkını elde ederek bu iç savaşa son vermişlerdir. Yine bu ülkede 1971 – 1998 yılları arasında gençler tarafından kominizmle ilgili bir oluşumun başlatıldığı ve devletin uzun süre bu oluşumla mücadele ettiği ardından binlerce gencin yok edildiği gerçeği de söz konusu olmuştur.

Güney Asya’da 1.340 Km’lik sahil şeridine sahip olan Sri Lanka bir ada devletidir. Nüfusu 21,8 milyonu bulan, resmi dili, Sinhala (resmi ve ulusal dil) %74 ve Tamil (ulusal dil) %18, İngilizce %8 dir. Öncelikle bu ülkenin Hindistan’ın yanı başında, kendi başına bir ada olarak tarihte yerini bulduğunu söyleyebiliriz! Başlangıçta Seylan adı ile anılan bu adada farklı dinlerin (Budizm (%70), Hinduizm (%13), Müslüman (%10), Hristiyan (%7)) barışık bir şekilde ve yeraltı ile yer üstü zenginlikleri oldukça fazla olsa da, tam anlamı ile yoksulluk içerisinde yaşayan bir halka sahip olduğunu söylemeden geçemeyeceğim.

Coğrafi şeklinden ve konumundan dolayı eski dönemlerden beri “Hint Okyanusu’nun İncisi” olarak adlandırılan bu ülke, tropik ormanlar ve daha birçok farklı doğa karakteristiklerini bir arada barındırmaktadır. Sri Lanka 133 yıl İngiliz egemenliğinde kaldıktan sonra 1948 yılında bağımsızlığını kazansa da yıllarca bir koloni devleti olarak yaşamını sürdürmüştür.

İngilizlerin yüzyıllarca sömürdükleri bu toplum nitekim, bu sömürgeci ülkenin egemenliğinden kurtulmuş! Kurtulmasına kurtulmuş ama; İngilizler buradan alabilecekleri çok şeyi almakla kalmamış, ardlarında kendi kültürel zenginliklerini ve dillerini de buradaki halklara bırakmıştır. 1972 yılına kadar İngiliz Uluslar Topluluğu üyesi bir dominyon (Seylan Dominyonu) olarak tanınan ülke, 1972’de adını Sri Lanka Cumhuriyeti olarak değiştirdiğini ilan etmiş ve cumhuriyet olmuştur. Başkenti Kolombo’dur Yüzölçümü: 65.610 km2 Başlıca Şehirleri: Colombo (2,6 milyon), Gumpaha (2,2 milyon), Kurunegala (1,6 milyon), Kandy (1,4 milyon), Ratnapura (1,1 milyon), Kaluatara (1,1 milyon) dır.

Para Birimi: Sri Lanka Rupisi (1 LKR = 0,038 TRY), Yönetim Şekli: Üniter Cumhuriyet (Başkanlık Sistemidir), Etnik Yapı: % 74,9 Sinhala, % 11,2 Sri Lanka Tamilleri, % 4,1 Hint Tamilleri, % 9,3 Moor (Müslüman topluluk), Diğer % 0,5 tir. Devlet Başkanı Ranil Wickremesinghe’dir.

Sri Lanka doğal çeşitliliğe, tropik ormanlara ve muson bölgesinde yer almasından dolayı zengin su kaynaklarına sahip olmasına rağmen ciddi bazı çevre sorunları yaşamaktadır. Bu sorunların başında, aşırı kesim nedeniyle ülkenin orman örtüsünün hızla tüketilmesi ve su kaynaklarının endüstriyel atıklar ve kanalizasyon sularıyla kirletilmesi gelmektedir.

Sri Lanka’nın kapsamlı ve iyi hazırlanmış bir çevre mevzuatı ve imzalayıp onayladığı pek çok uluslararası çevre anlaşması olmasına rağmen, tüm bu yasal çerçeve uygulama aşamasındaki sorunlar nedeniyle yeterince etkili olamamaktadır.

Sri Lanka, ekonomisini diğer gelişmekte olan ülkelerden önce, 1970’lerde liberalize etmiştir ancak, etnik çatışmalar ve değişken ekonomik reform ortamı nedeniyle sonraki dönemlerde rekabet avantajını kaybettirmiştir. Özellikle vergi, özelleştirme, iş reformu, ticaretin serbestleştirilmesi (gümrük vergileri sürekli olarak bir aşağı bir yukarı çekilmesi), kamu hizmetleri ve emeklilik reformu ve devlet sübvansiyonları gibi politika alanları daha istikrarsız alanları olmuştur. Sri Lanka ekonomisi ticaret ağırlıklı bir yapıya sahip olurken, toptan ve perakende ticaret; iç pazardaki ürün ve hizmet ticareti ile dış ticareti kapsamaktadır. İmalat sanayi, toplam sanayi üretiminin %61’ini oluşturarak sanayi sektöründeki en büyük alt sektör olduğunu görmekteyiz.

Benim bu ülkeye gitmemin asıl nedeni; Almanya’da bulunan ve büyük bir eğitim vakfının daveti üzerinedir. Sri Lanka’da sayıları 11’e ulaşan ve görme, duyma engelli, ekonomik sorunları olan çocukların okullarda eğitim gören farklı yaş gruplarındaki kız-erkek çocuklara yapılacak yardımların içerisinde bulunan 10-12 kişilik bir gruba katılarak hayata geçmiştir ve iyi ki gelmişim diyorum.

Her yurt dışı seyahatlerimde, öncelikle o ülkedeki eğitimi ve dolayısı ile o ülkedeki spor eğitimi benim için öncelik teşkil etmektedir, bu konuda bilgi toplama ve paylaşma alışkanlığımdandır.

Bu ülkede rehberimizden sporla ilgili çok farklı hikayeler duydum. Tabii tüm bunları buradan aktarabilmem mümkün değil ancak rehberimizin bir hentbol hikayesini anlatmadan geçemiyeceğim. Malum ya bu tür 3. Dünya ülke vatandaşlarının tek hayali gelişmiş ülkelere herhangi bir yoldan  gitmek, oraya iltica etmek ve orada yaşamak arzuları hep vardır! İşte böyle bir grup arkadaş kendilerini Sri Lanka Hentbol milli takımı olarak lanse edip, Almanya’da bir hentbol kulübü ile yazışarak müsabaka yapma isteklerini bildirirler ve bu kulüpten bir  davet mektubu alarak Alman Konsolosluğundan vize alıp Almanya’ya gittiklerini anlatınca buraya kadar her şey normal düşünülebilir. Alman konsolosluğu da öyle düşünmüş olacak ki vize işlemlerini halletmiş, ancak gelin görün ki bu arkadaşların hayatlarında bırakın hentbolün ne olduğunu, bir hentbol topu dahi görmemiş ve tutmamış kişilerden oluştuğu ortaya çıkmıştır!

Almanyada maç yapacakları takım tarafından bu durum farkedilince polis kaldıkları otele bir baskın düzenlemiş, ancak bu sporcu adı altındaki 16 kişi daha önce polis baskınını haber alınca çil yavrusu gibi dağılarak ortadan kaybolmuşlardır! Kim bilir şu anda Almanya’nın neresinde ve ne ile meşguller! Rehberimizin bu trajikomik hikayesi bizleri hem güldürdü hem de şok etti!

Konu spor olunca sorup soruşturdum; Sri Lanka’da spor, çeşitli disiplinlerde faaliyet gösteren geniş bir yelpazeye sahiptir. Ülkede en popüler spor krikettir. Sri Lanka Milli Kriket Takımı, dünya çapında tanınan ve başarılarıyla bilinen bir takımdır. 1996 yılında Kriket Dünya Kupası’nı kazanarak büyük bir başarıya imza atmışlardır. Ayrıca, 2014 yılında T20 Dünya Kupası’nı da kazanmışlardır.

Rugby, futbol, atletizm, badminton ve voleybol da ülkede popüler olan diğer sporlardandır. Sri Lanka Rugby Federasyonu, rugby sporunun gelişimi için çeşitli turnuvalar düzenlemektedir. Futbol, özellikle gençler arasında yaygın olarak oynanır ve Sri Lanka Futbol Federasyonu tarafından yönetilir. Atletizmde, özellikle maraton ve uzun mesafe koşularında Sri Lankalı sporcular önemli başarılar elde etmişlerdir. Ayrıca, badminton ve voleybol gibi sporlarda da ulusal düzeyde turnuvalar ve etkinlikler düzenlenmektedir.

Sri Lanka, su sporları ve motor sporları gibi daha az yaygın ancak ilgi çekici spor dallarında da faaliyet göstermektedir. Özellikle kıyı bölgelerinde dalış, sörf ve yelkencilik gibi su sporları popülerdir. Motor sporları ise ülkenin çeşitli bölgelerinde düzenlenen yarışlarla ilgi görmektedir. Sonuç olarak, Sri Lanka’da spor, halkın yaşamının önemli bir parçasıdır ve ülke, çeşitli spor dallarında uluslararası başarılar elde etmeye devam etmektedir.

Bunun dışında çok başarılı oldukları spor dalları yok denebilir. Bu ülkeyi, kendi ülkemdeki bu günkü durumuna benzettim, bir anda bu içimi acıttı. Burada yoksulluk, yolsuzluk diz boyu iken, adam kayırma gibi olaylar sayesinde insanların bir yerlere gelebilmeleri çok kolay! Yeter ki bir tanıdığınız olsun! Ancak ülkede yaşayan halkın %90 sefalet içerisinde yaşadığını ve %10 gibi bir azınlığın muhteşem bir lüks içerisinde olması ve buna rağmen herkesin hayatından memnun olması çok ilginç!

Sonuç olarak biz yoksul, ayakları çıplak, giysileri olmayan küçücük çocukları mutlu ettikten sonra güzel anılarla geriye döndük! Nasıl bir ders çıkardık derseniz; kuşkusuz dünyanın neresine giderseniz gidin ve özellikle böylesi az gelişmiş ülkelerde yaşanan şeyleri burada da yaşadık! Ve  “Bal tutan parmağını yalar” sözünü burada bir kez daha yaşayarak gördük. Ancak Sri Lanka’nın tıpkı ülkemiz gibi mükemmel bir doğa güzelliğine sahip bir ada ülkesi olduğunu ve imkanı olanların mutlaka oraları gezip görmelerini tavsiye ediyorum ve diyorum ki; Sri Lanka seni bir daha ziyaret edeceğim.

Saygılarımla

Prof. Dr. Seyhan HASIRCI

dr.hasirci@t-online.de

TMOK Üyesi ve Fair Play Komisyonu üyesi olan Prof. Dr. Seyhan Hasırcı, Koblenz Landau Üniversitesi Spor Bilimleri Enstitüsünde ders verdi. İstanbul Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi, 2003 ten beri Almanya Olimpik Spor Birliği bünyesinde bulunan Türkiye masası danışmanı olarak görevini sürdürmekte. UEFA Taraftar experi olan Hasırcı, 2014 Yılından itibaren Spor Psikoloğu olarak çalışmalar yapmakta.
Prof. Dr. Hasırcı’nın Spor Psikolojisi alanında birçok kitap ve makaleleri bulunmakta.