Sporda Hedef Belirleme

Yaşantımızın hemen her alanında ve dolayısı ile Sporda başarıyı yakalayabilmek için olmazsa olmazlardan, hedef belirleme kavramı vardırdır. Bu yazımda siz değerli okurlarıma bu konuda kısa, öz ve aydınlatıcı olacağını düşündüğüm bu yazımı paylaşmaktan büyük zevk duymaktayım.

Hayatın hemen her alanında gerek kişiler, gerek sporcular ve gerekse antrenörler başarılı olabilmeleri için, önceden bir hedeflerinin ve bu hedefe ulaşabilmeleri için birtakım planlarının olması gerekmektedir! Özellikle spor alanında “Hedef belirlemek ve bu doğrultuda plan yaparak ilerlemek, hayatımızı istediğimiz bir şekilde tasarlamamız ve bunu gerçekleştirebilmemiz adına büyük önem taşımaktadır.“

Genelde bir çoğumuz, yaşadığımız bu dünya içeriisinde, oradan oraya sürüklendiğimizi hissediyor ve bu şekilde yaşıyoruz. Bu kısır döngüyü değiştirebilmek için çok çalışmamıza rağmen, yine de yollarımız sanki hiçbir yere çıkmayacakmış gibi görünüyor ve tekrar başa dönüyoruz, dolayısı ile kıvranıp duruyoruz. Oysa ki, gerek sporda ve gerekse yaşamın her alanında bu kısır döngünün üstesinden gelebilmek için çok erken yaşlardan itibaren hedeflerimizi belirlemeyi bir alışkanlık haline getirerek, bunun üstesinden gelebileceğimizi bilmemiz gerekmektedir.

Nitekim; Spora yeni başlayanlar, Performans Sporcuları, Federasyon ve Kulüpler, Kısacası Sporun tüm paydaşlarının; Kendilerine uygun olabilecek; kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerini belirlemelm. Kısacası tümünün birer hedeflerinin olması gerekmekte ve bu hedefe ulaşabilmeleri için kendilerine en basitten en zora doğru bir yol haritası çizmeleri gerekmektedir. Ki! Dünya çapındaki elit sporcuları incelendiğinde onların böylesine detaylı hedeflerinin bulunduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Sporda hedef belirleme, sporcunun amacına ulaşabilmek için öncelikle elde edilmesi gereken özelliklerin ortaya konulması anlamına gelir. Kısacası başlangıçtan zirveye kadar küçük küçük adımlarla ilerlemeleri gerekmektedir. Hedeflerin belirlenmesi, sporcunun performansını geliştirmek için planlamalar yaparken hiç kuşkusuz antrenörede yol gösterir, bu iletişimin her iki tarafada olumlu sonuçlar getirir. Sporcudan beklenenlerin neler olduğunu açık ve anlaşılır biçimde ortaya koyacağı için de sporcunun motivasyonunu artırarak, çalışmanın kalitesini yükseltir. Sporda hedefler belirlenirken sporcunun sahip olduğu fiziksel ve psikolojik beceriler göz önünde bulundurulmalıdır.

Ulaşılması çok zor olan hedefler ya da hemen başarılabilecek kolay hedefler kişiye bir yarar sağlamaz. Sporda yeni başlamış, kendi kapasitesi ve spor branşıyla ilgili yeterli bilgisi olmayan genç sporcularda, hedef belirlemeyi antrenörden yardım alarak yapılmalıdır.

Ancak, ilerlemiş sporcularda, hedefin sporcunun kendisi tarafından belirlenmesi sporcunun daha istekli ve sorumlu davranmasını sağlar. Bu durumda antrenör ve sporcu arasında samimi ve güvene dayalı bir ilişki bulunmalı, sporcunun hedeflerini belirlemesine ona yardımcı olmalıdır.

Genelde sporcular ve antrenörler, hedefleri müsabakayı kazanmak olarak belirler. Oysa müsabakayı kazanmak sporcuların kendi dışındaki başka faktörlere de bağlıdır. Örneklersek; Rakibin durumu, izleyicilerin etkisi, hakem, hava durumu v.b. Bu nedenle sonuç yerine performans düzeyi ile ilgili hedeflerin belirlenmesi daha doğru olabilir. (Ben neredeyim ve nereye ulaşmam gerekir! gibi). Zaten prformans hedeflerinin gerçekleşmesi sonucunda başarı kendiliğinden gelecektir.

Hedefler ulaşıldıkça basamaklı olarak yükseltilebilir. Hedefler sadece yarışmalar için değil, antrenmanlar için de belirlenmelidir. Sporcu yarışmadan daha uzun bir süreyi antrenmanlara ayırmaktadır. Hedeflerin belirlendikten sonra not şeklinde yazılarak sporcunun sürekli görebileceği bir yere asılması yararlı olur.

Hedefler başarıldıkça abartılı olmayan ödüller verilmesi sporcunun motivasyonunu devam ettirecek ve kendine olan güvenini artıracaktır.
Sporcunun hedefleri yanında takımlar için de hedefler belirlenebilir. Ancak takım hedeflerinin sporcu hedefleriyle ilişkili olmasına dikkat edilmelidir. Takım hedeflerinin belirlenmesi sporcuların birlikte çalışma ve başarma isteğinide artırır. Belirlenen hedeflere ulaşılabilmesi için sporcunun antrenörü yanında, takım arkadaşları ve ailesi tarafından da desteklenmesi gerekmektedir.

Hedeflerin zihinsel olarakta hayal edilmesi, onların gerçekleştirilmesinde etkili bir yoldur. Belirlenen hedeflerin neler olduğu, ne zaman gerçekleşecekleri kartoteks üzerinde yazılarak takip edilmeleri ve kaydedilen ilerleme ile ilgili bilgiler sporcu ile paylaşılmalıdır. Ama her şeyden önce sporcu ve antrenörü hedef belirlemenin yararına ve zorunluluğuna inandırmak gerekir diyar saygılar sunuyorum.

Prof. Dr. Seyhan HASIRCI

dr.hasirci@t-online.de

TMOK Üyesi ve Fair Play Komisyonu üyesi olan Prof. Dr. Seyhan Hasırcı, Koblenz Landau Üniversitesi Spor Bilimleri Enstitüsünde ders verdi. İstanbul Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi, 2003 ten beri Almanya Olimpik Spor Birliği bünyesinde bulunan Türkiye masası danışmanı olarak görevini sürdürmekte. UEFA Taraftar experi olan Hasırcı, 2014 Yılından itibaren Spor Psikoloğu olarak çalışmalar yapmakta.
Prof. Dr. Hasırcı’nın Spor Psikolojisi alanında birçok kitap ve makaleleri bulunmakta.